๔.๖ ธรรมาสน์
ธรรมาสน์ ที่นั่งแสดงธรรม, แท่นที่สร้างขึ้นหรือจัดขึ้นสำหรับพระสงฆ์นั่งเทศนาโดยเฉพาะเนื่องจากมีพระพุทธประสงค์ว่า พระธรรมเป็นที่เคารพสูงสุดของพุทธศาสนิกชน แม้พระพุทธองค์ก็ทรง เคารพพระธรรม ดังนั้น ผู้แสดงธรรมจึงต้องได้รับการเชิดชูเป็นพิเศษ ให้นั่งในที่สูง
ธรรมาสน์สังเค็ดชั้นตรี งานพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานสำหรับวัดเขาแก้ว อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี
ศิลปะรัตนโกสินทร์ ขนาดกว้าง ๙๑ เซนติเมตร สูง ๑๒๐ เซนติเมตร เป็นธรรมาสน์ไม้ลงรักปิดทอง พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวอุทิศพระราชทานในคราวงานพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. ๒๔๕๓
ธรรมาสน์เก๋งจีน วัดปากบาง อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี ลักษณะเป็นธรรมาสน์ ๔ เสา คล้ายธรรมาสน์ยอดแต่เครื่องบนเป็นหลังคาเก๋งจีน ๒ ชั้น ศิลปกรรมจีนแบบทั้งหลัง มีภาพจิตรกรรมล่องถุนเขียนสีรูปหญิงชายแต่งกายอย่างชาวไทยวนกำลังร่ายรำสร้างราวยุค ๒๔๖๐ ฝีมืออย่างชาวบ้าน
ธรรมาสน์เทศน์จำหลักลายประดับกระจก มีผนักทำด้วยกระจัง ๓ ด้าน
สันนิษฐานว่าเดิมอาจเป็นเสลี่ยงหรือคานหามแล้วจึงดัดแปลงเสริมต่อขาทำเป็นธรรมาสน์ ด้วยมีขนาดไม่ใหญ่เหมาะสมต่อการใช้ในพิธีกรรมทางสงฆ์ที่ต้องนั่งหัตถบาส ทางวัดจึงนำมาใช้เป็นธรรมาสน์สวดปาติโมกข์ในวันลงอุโบสถ
ธรรมาสน์แท่น สมบัติวัดหนองยาวสูง
มีลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากธรรมาสน์ทั่วไป คือสามารถแยกส่วนได้เป็นสองส่วน ส่วนที่๑(ส่วนล่าง) มีลักษณะคล้ายพระแท่น หรือบัลลังก์ มีพนักทั้งสี่ด้าน ตัวพระแท่นลงรักปิดทอง ประดับกระจกโทนเขียว ประดับฉัตรปรุ ๕ ชั้น มุมละ ๓ ฉัตรทั้ง สี่มุม
ส่วนที่ ๒ (ส่วนบน) มีลักษณะเป็นพระที่นั่งกง สามชั้น ย่อมุมไม้สิบสอง ลงรักปิดทองประดับกระจก
ข้อมูลทั้งหมดในส่วนนี้ (รูปและรายละเอียด) อ้างอิงจากหนังสือ “มรดกเมืองสระบุรี The Heritage of Saraburi ประมวลภาพมรดกทางวัฒนธรรมและสิ่งของล้ำค่าของจังหวัดสระบุรี” จัดพิมพ์ โดยองค์การบริหารส่วนจังหวัดสระบุรี
จัดพิมพ์ครั้งที่ ๑ ปี ๒๕๖๓
