วัดถ้ำกระบอกเป็นสถานที่รักษาคนไข้ติดยาเสพติดที่มีชื่อเสียง แม่ชีเมี้ยน ปานจันทร์ เป็นผู้ก่อตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2500

จากสถานที่ปฏิบัติธรรม สู่สถานบำบัดคนไข้ติดยาเสพติดที่มีชื่อเสียงระดับโลก “สำนักสงฆ์ถ้ำกระบอก” ก่อตั้งขึ้นโดย พระอาจารย์จำรูญ ปานจันทร์ ในปี พ.ศ. 2500 โดยญาติโยมได้ถวายที่ดินให้หลวงพ่อใช้เพื่อการปฏิบัติธรรม ก่อนหน้านี้ท่านเคยเป็นตำรวจที่มุ่งมั่นในการต่อต้านยาเสพติดมาตลอด ภายหลังได้ลาออกจากราชการและบวชเป็นพระภิกษุ จึงอุทิศตนในการบำบัดรักษาผู้ติดยาเสพติด ซึ่งหลวงพ่อจำรูญนับเป็นนักสังคมสงเคราะห์รายแรก ๆ ของเมืองไทยที่รณรงค์ต่อต้านยาเสพติดและการบำบัดรักษาผู้ติดยา
โดยการรักษาของที่นี่ใน 5 วันแรก คนไข้จะได้รับการบำบัดด้วยการดื่มยาสมุนไพร แล้วดื่มน้ำตามเยอะ ๆ จนอาเจียนออกมา ซึ่งกลายเป็นภาพอันเป็นเอกลักษณ์ของที่นี่ไปแล้ว จากนั้นไปอบตัวด้วยสมุนไพรเพื่อลดความตึงเครียด และขับพิษออกจากร่างกาย อีก 10 วันหลัง เป็นการพักฟื้น ปรับสภาพกายและจิตใจ ให้สามารถกลับไปใช้ชีวิตในสังคมได้อย่างปกติ ด้วยการฟังธรรม ทำกิจกรรม สนทนาการ ฝึกอาชีพ เป็นต้นโดยในช่วงที่มีการระบาดของเฮโรอีนไปทั่วโลก แพทย์แผนปัจจุบันไม่สามารถบำบัดผู้ป่วยให้หายขาดได้
แพทย์ทางเลือกอย่างสำนักสงฆ์ถ้ำกระบอกจึงถูกจับตามอง โดยหน่วยงาน “อีส เวส ดีทอค” (East-West Detox) ของอังกฤษ ให้การยอมรับว่าการบำบัดรักษาของที่นี่ ทำให้ผู้ติดยาเสพติดหายขาดได้ถึง 90 เปอร์เซ็นต์ ประมาณกันว่าจนถึงต้นทศวรรษที่ 1970 มีผู้ได้รับการบำบัดจากวัดนี้รวมทั้งสิ้น 56,000 คน โดยคนไข้ที่เข้ารับการรักษามีทั้งคนไทยและชาวต่างชาติ นอกจากนี้ พระอาจารย์จำรูญ ยังได้รับรางวัล “แมกไซไซ” สาขาบริการสาธารณะ ในปี พ.ศ. 2518 แม้ปัจจุบันท่านจะเสียชีวิตไปแล้วแต่สำนักสงฆ์แห่งนี้ก็เดินตามรอยของหลวงพ่อจำรูญอย่างมั่นคงตลอดมา